Igłoterapia, znana również jako suche igłowanie (ang. dry needling), to technika wykorzystywana w fizjoterapii do leczenia bólu i dysfunkcji mięśniowo-powięziowych. Choć w praktyce przypomina akupunkturę, różni się od niej zarówno założeniami, jak i mechanizmem działania. Zamiast pracy na „meridianach”, terapia igłowa skupia się na precyzyjnym oddziaływaniu na punkty spustowe, napięte pasma mięśniowe i tkanki zmienione przeciążeniowo lub pooperacyjnie (zrosty, blizny). W ostatnich latach igły w fizjoterapii zyskały uznanie jako skuteczne narzędzie w leczeniu bólu przewlekłego, stanów pourazowych, a także przywracania elastyczności tkanek.
Czym jest sucha igłoterapia i jak działa?
Sucha igłoterapia polega na wprowadzeniu cienkiej, sterylnej igły bez podawania żadnej substancji w wybrane miejsce w ciele – najczęściej w napięty mięsień, punkt spustowy lub obszar bliznowacenia. Tego rodzaju igły domięśniowe mają średnicę od 0,25 do 0,3 mm i długość dostosowaną do głębokości tkanek. Samo nakłucie, mimo że przebiega bez środka znieczulającego, zazwyczaj nie powoduje silnego bólu – uczucie jest porównywalne do szybkiego ukłucia lub impulsu rozciągającego.
Celem zabiegu jest między innymi wywołanie miejscowej reakcji skurczowej (ang. local twitch response), która zmniejsza napięcie mięśni i poprawia mikrokrążenie. Jednocześnie dochodzi do lokalnego uwolnienia substancji przeciwzapalnych i obniżenia poziomu bólu. Po serii nakłuć można zauważyć poprawę zakresu ruchu, zmniejszenie bólu oraz lepsze odżywienie tkanek. To jeden z powodów, dla których terapia igłami znajduje zastosowanie w leczeniu przewlekłych zespołów przeciążeniowych.
Czy igłoterapia jest skuteczna?
Skuteczność suchej igłoterapii została potwierdzona w wielu badaniach klinicznych, szczególnie w odniesieniu do leczenia bólu mięśniowo-powięziowego i dysfunkcji układu mięśniowo-szkieletowego. U pacjentów z przewlekłym bólem odcinka lędźwiowego już po dwóch-trzech sesjach suchego igłowania odnotowuje się istotne zmniejszenie dolegliwości oraz poprawę funkcji.
Metaanalizy i przeglądy systematyczne sugerują, że igłoterapia może być skuteczniejsza niż placebo i równie efektywna, jak klasyczne techniki terapii manualnej w redukcji napięcia mięśniowego i poprawie zakresu ruchu. Należy jednak podkreślić, że największą skuteczność osiąga się, gdy igłowanie stanowi element szerszego programu rehabilitacji, obejmującego również ćwiczenia i edukację pacjenta.
Wskazania do terapii igłowej
Igłoterapia sucha jest zalecana w leczeniu licznych dolegliwości układu ruchu, w tym także w trudno poddających się leczeniu przypadkach bólu przewlekłego. Do najczęstszych wskazań należą:
- punkty spustowe powodujące ból promieniujący (np. szyja, bark, lędźwie),
- bóle kolana, łokcia, nadgarstka i biodra,
- napięciowe bóle głowy i migreny,
- rwa kulszowa i inne neuralgie
- blizny pooperacyjne i pourazowe
- ograniczenia ruchomości po urazach,
- przykurcze i sztywność mięśni,
- bóle po intensywnym wysiłku lub u sportowców.
Dzięki precyzyjnej lokalizacji źródła bólu, a następnie zastosowaniu w to miejsce igłoterapii, zabieg ten pozwala szybko zredukować objawy, które wcześniej wymagały długotrwałej farmakoterapii lub terapii manualnej.
Jak wygląda zabieg igłoterapii?
Zabieg rozpoczyna się od wywiadu oraz badania fizykalnego, podczas którego fizjoterapeuta określa lokalizację punktów o zwiększonym napięciu. W dalszym etapie następuje wbijanie igieł w tkanki – ich liczba i głębokość zależą od wielkości leczonego obszaru oraz reakcji pacjenta.
Wprowadzenie igły może wywołać tzw. efekt twitch, czyli gwałtowny skurcz włókien mięśniowych, będący reakcją terapeutyczną. W niektórych przypadkach pacjenci odczuwają chwilowy dyskomfort, mrowienie lub napięcie, które ustępuje po kilku minutach.
Zabieg trwa zazwyczaj od 20 do 40 minut. Bezpośrednio po terapii możliwe jest uczucie rozluźnienia, zmniejszenia bólu lub przejściowej tkliwości. Ilość zabiegów potrzebnych do uzyskania trwałych rezultatów, zależy od rodzaju schorzenia – zazwyczaj rekomenduje się od 2 do 5sesji w odstępach tygodniowych. W przewlekłych przypadkach może być konieczna dłuższa terapia.
Igłoterapia w terapii blizn
Igłoterapia znajduje zastosowanie także w leczeniu blizn pooperacyjnych i pourazowych, szczególnie wtedy, gdy powodują one ból, ograniczenie ruchomości lub wpływają na napięcie tkanek w odległych partiach ciała. Nakłuwanie blizn igłą prowadzi do mikrouszkodzeń w obrębie zrostów, co pobudza miejscowe procesy regeneracyjne i przebudowę tkanki łącznej. Dzięki temu możliwe jest zmniejszenie sztywności blizny, poprawa elastyczności skóry i jej przesuwalności względem tkanek głębszych. Igłowanie wpływa również na poprawę czucia w rejonie blizny i może łagodzić dolegliwości związane z nadwrażliwością.
Tę metodę stosuje się m.in. w przypadku blizn po cesarskim cięciu, operacjach ortopedycznych, urazach mięśni i stawów, a także w terapii rozległych blizn po oparzeniach. Regularne zabiegi, w połączeniu z terapią manualną i ćwiczeniami, pozwalają nie tylko zmniejszyć objawy, ale także przywrócić prawidłową funkcję tkanek objętych bliznowaceniem.
Czy igłowanie jest bezpieczne?
Igłoterapia uznawana jest za bezpieczną metodę, o ile wykonywana jest przez certyfikowanego fizjoterapeutę. Warunkiem bezpieczeństwa jest przestrzeganie zasad aseptyki oraz dokładna znajomość anatomii. W rzadkich przypadkach może dojść do przejściowego krwiaka lub krótkotrwałego uczucia zmęczenia.
Do przeciwwskazań należą:
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych,
- aktywne infekcje skóry w miejscu nakłucia,
- ciąża (szczególnie w I trymestrze),
- znaczne deformacje anatomiczne.
Pacjenci po terapii powinni unikać intensywnego wysiłku fizycznego przez 24 godziny oraz stosować się do zaleceń terapeuty.
Igły w kolanie, karku i dolnych plecach – miejscowe podejście
Fizjoterapeuci stosują igłoterapię także w miejscach trudno dostępnych manualnie, takich jak okolice kręgosłupa, grzbietu czy obręczy biodrowej. Przykładowo, przy problemach z pasmem biodrowo-piszczelowym wykorzystuje się igły do masażu o długości 75–100 mm. W leczeniu napięć karku – krótsze, bardziej precyzyjne igły.
W przypadku rwy kulszowej często wykonuje się suche igłowanie w rejonie pośladka gdzie może dochodzić do drażnienia i ucisku nerwu kulszowego. W takiej sytuacji ważne jest doświadczenie terapeuty, który może zastosować igłę w okolicy nerwu pod kontrolą palpacyjną lub ultrasonograficzną.
Koszt i dostępność
Igłoterapia cena różni się w zależności od regionu, doświadczenia specjalisty oraz zakresu terapii. Standardowy koszt zabiegu to od 120 do 200 zł za jedną sesję. Czasem terapia igłami wchodzi w skład szerszego planurehabilitacyjnego – wtedy cena suchej igłoterapii może być bardziej korzystna.
W dużych miastach (np. Wrocław, Warszawa, Gdańsk) rośnie liczba placówek oferujących specjalistyczne leczenie igłami. Terapia igłowa nie jest finansowana w ramach NFZ, ale jej efektywność sprawia, że wiele osób decyduje się na prywatne zabiegi.
